یکی از جنبههای شگفتانگیز وجود انسان، رابطهی پیچیدهی بین جسم و روان اوست. جسم و روان ما بهشدت به هم وابسته هستند و بر کارکرد و سلامت یکدیگر تأثیر میگذارند. به همین دلیل است که در دنیای رواندرمانی به شاخهی مهم “روانپزشکی” نیاز داریم. برای اینکه بیشتر با این شاخه آشنا شویم، اول لازم است بدانیم که روانشناسی و روانپزشکی با هم چه تفاوتی دارند.
تفاوت روانپزشکی و روانشناسی در چیست؟
روانپزشکی یکی از رشتههای پزشکی است. یک روانپزشک، مانند سایر پزشکان در دورهی پزشکی عمومی تحصیل میکند و پس از آن تخصص خود را در رشتهی روانپزشکی میگذارند. او با مشکلات و بیماریهای روانی دلایل زیستیای که باعث بروز این بیماریها میشوند آشنا میشود و برای درمان آنها دارو تجویز میکند. در حالیکه یک روانشناس در رشتههای مختلف روانشناسی یا مشاوره تحصیل میکند. روانشناسان هم ریشههای زیستی اختلالات روانی را میشناسند اما چون واحدهای رشتهی پزشکی را نگذراندهاند، تجویز دارو را انجام نمیدهند و در صورت نیاز به مصرف دارو، این کار را به یک روانپزشک میسپارند. در واقع روانشناسان و روانپزشکان در کنار هم روند رواندرمانی را تکمیل میکنند. حالا بیایید نگاه دقیقتری به رابطهی بین جسم و روان بیاندازیم تا بدانیم چرا به درمان روانپزشکی نیاز داریم.
جسم و روان ما چگونه بر یکدیگر تأثیر میگذارند؟
- بسیاری از مشکلات مربوط به سلامت روان مبنای زیستی و ژنتیکی دارند. اگرچه هنوز دانشمندان بر سر این موضوع به توافق نرسیدهاند که نقش عوامل ژنتیکی پررنگتر است یا تجاربی که فرد در طول زندگی دارد، اما همگی معتقدند که برخی از اختلالات روانی به صورت ارثی به نسلهای بعد منتقل میشوند.
- احتمالاً شما هم نام بعضی از هورمونها و تأثیر آنها بر روان انسان را شنیدهاید؛ مانند نقش دوپامین در احساس سرخوشی و رضایت، سروتونین در شادی و آرامش و آدرنالین در هیجان و لذت. اگر در کارکردهای مغزی و ترشح این هورمونها مشکلی بهوجود بیاید، ما مشکلاتی مانند افسردگی و اضطراب را تجربه خواهیم کرد.
- هریک از مناطق مغزی عملکرد و مسئولیت خاص خود را دارند. اختلال در عملکرد بعضی از این مناطق، رفتار و احساسات ما را تحتتأثیر قرار میدهند. بهعنوان مثال آسیب دیدن یا درست عمل نکردن بخشی قسمت جلویی مغز که آن را قشر پیشپیشانی مینامیم، باعث بروز بیشفعالی میشود.
- بیماریهای روانی نیز میتوانند منجر به فعالیت بیشتر یا کمتر بعضی از مناطق مغزی شوند. مانند افسردگی مزمن که میتواند باعث بیشکارکردی و فعالیت بیش از حد مورد نیاز در نیمکرهی راست مغز شود.
- بیماریهای روانی سبک زندگی و الگوی خواب و تغذیهی فرد بیمار را تغییر میدهند. یک مثال شایع در این زمینه اضطراب شدید و مزمن است که فرد را دچار پرخوری یا کمخوری میکند. در نتیجه مشکلاتی مانند درد معده در بسیاری از افرادی که اضطراب زیادی تجربه میکنند، دیده میشود.
چرا ممکن است پس از مهاجرت به کمک یک روانپزشک نیاز داشته باشید؟
- تقریباً همهی افراد همراه با مهاجرت میزانی از استرس را تجربه میکنند. استرس عامل تشدیدکنندهی بسیاری از مشکلات مربوط به سلامت روان است؛ به همین دلیل، کسانی که پیش از مهاجرت تجربهی مشکلات روانشناختی را داشتهاند، به احتمال زیاد نیاز بیشتری به درمان پیدا میکنند. علاوه بر این، استرس بهتنهایی نیز میتواند دلیل بروز چنین مشکلاتی باشد و با تأثیری که بر سلامت جسمی و عملکرد شناختی و هیجانی فرد میگذارد، عملکرد او را دچار اختلال کند.
- تغییر سبک زندگی و الگوی خواب، مخصوصاً در مهاجرت به کشورهای دور، بسیار زیاد رخ میدهد. داشتن خواب منظم، عمیق و کافی برای حفظ سلامت جسمی و روانی ما لازم است. اختلاف ساعت و پدیدهی جتلگ باعث بهم خوردن ساعت زیستی بدن میشوند و گاهی برای تنظیم آن به کمک گرفتن از دارو نیاز داریم.
- آب و هوا و میزان نوری که از خورشید دریافت میکنیم، بر کارکردهای جسمانی ما از جمله الگوی تنظیم هورمونها تأثیر زیادی دارند. مهاجرت به کشوری که آب و هوای بسیار متفاوتی دارد، میتواند الگوهای زیستی شما را بهم بریزد و باعث شود که برای تنظیم آنها به دارو نیاز داشته باشید.
درون چگونه به شما کمک میکند؟
مبنای زیستی بعضی از بیماریها و اختلالات روانی، آنقدر پررنگ است که درمان آنها فقط با جلسات مشاوره ممکن نیست. در این موارد، مراجع در جلسات مشاوره دربارهی الگوهای ناکارآمد زندگی خود و شیوههای تغییر آنها میآموزد اما عوامل زیستی همچنان به بیماری او دامن میزنند؛ در نتیجه بدون درمان این عوامل زیستی، مشکل او حل نخواهد شد. گاهی نیز مشکل مراجع چندان تحت تأثیر عوامل جسمانی نیست اما فشارهای روانی به حدی باعث آشفتگی او شدهاند که برای نتیجه گرفتن از جلسات مشاوره، نیاز به استفاده از دارو داریم تا به بهبود حال روانی او کمک و تأثیر جلسات مشاوره را بیشتر کنیم.
درمان نکردن مشکلات روانشناختی باعث میشود که جسم و روان ما در چرخهی معیوب اثرگذاری منفی بر یکدیگر قرار بگیرند و مشکلات یکدیگر را تشدید کنند. روانپزشکان ما در مرکز مشاورهی درون، با شما همراه هستند تا در صورتی که علاوه بر جلسات مشاوره، به دارودرمانی نیز نیاز داشته باشید، با تجویز داروهای مناسب به بهبود حال روانی شما کمک کنند.